مرخصی اجباری خودروسازی ترکیه

امسال در آغاز سال نو میلادی کارگران صنایع خودروسازی در حالی به خانه خود می‌رفتند که امید بازگشت دوباره به سرکارهای‌شان بسیار ضعیف بود. بنا به آمارهای دولتی در سال 2008 نزدیک به 55 هزار نفر از کارگران ترکیه بی کار شده و به صف بیکاران پیوستند.

انجام اصلاحات اقتصادی در ترکیه و  جهانی سازی اقتصاد بهترین شرایط را برای ترکیه به وجود آورد تا با جلب کمپانی‌های عظیم فراملی به ویژه شرکت‌هایی مانند فورد آمریکا، رنو فرانسه، هوندا و هیوندا و خودروسازان اسپانیایی استان مرمره را تبدیل به پایگاه عظیم این خودروسازان کند. این غول‌های خودروساز که در پی فروپاشی شوروی و نظام سوسیالیستی در شرق اروپا این منطقه را بازار مهیجی برای صادرات خودرو می‌دانستند به ترکیه هجوم آوردند. به گونه‌ای که تولید خودرو در این کشور ظرف 5 سال بیش از 300 درصد رشد کرد و در سال 2008 با 4 درصد رشد در مجموع یک سال به 1،147،110 دستگاه رسید. این فقط صنایع خودروسازی ترکیه نبود که در این سال‌ها شاهد این رشد بود بلکه تولید قطعه و صنایع جانبی نیز رشد چشمگیری را در این سال‌ها تجربه کرد. صنایع خودروسازی ترکیه که بر پایه تولید برای صادرات شکل گرفته است به سرعت به یکی از منابع درآمد صادراتی ترکیه تبدیل شد.  به گونه‌ای که از مجموع تولیدات خودروهای سبک و سنگین ترکیه بیش از 80 درصد به اتحادیه اروپا صادر می‌شود. و البته بیش از 67 درصد خودروهای سواری و 48 درصد خودروهای تجاری در بازار داخلی ترکیه ، وارداتی است. این موضوع نشان دهنده رشد نا موزون اقتصاد ترکیه می‌باشد. ارزآوری این صنعت برای دولت ترکیه دارای اهمیت بسیار زیادی است. این صنعت در سال گذشته میلادی علیرغم افت شدید تولید و صادرات خودرو در ماه‌های پایانی سال نسبت به سال گذشته به علت بحران مالی غرب به حدود 25 میلیارد دلار رسید. صادرات صنایع خودروسازی ترکیه و صنایع جنبی آن در سال ‪ ۲۰۰۷ میلادی نیز با ‪ ۳۳/۴در صد افزایش نسبت به سال ‪ ۲۰۰۶به‪ ۲۰ میلیارد و ‪ ۶۳ میلیون دلار رسیده بود. مقایسه این ارقام با درآمد ترکیه از محل صادرات خودرو و قطعات جانبی در سال 2001 که فقط 3 میلیارد و 865 میلیون دلار بود نشان دهنده موقعیت خطیر خودروسازی در اقتصاد ترکیه می‌باشد.

از سوی دیگر دولت ترکیه که ناچار است بخش بزرگی از درآمدهای خود را از طریق مالیات تامین کند اتکای زیادی به دریافت مالیات از تولید و فروش خودرو دارد. نگاهی به بودجه 250 میلیارد لیری (120 میلیارد یورو) دولت ترکیه نشان می‌دهد که این کشور 202 میلیارد لیر از بودجه را از محل درآمدهای مالیاتی تامین می‌کند و به همین منظور ناچار شده است برای تحقق این رقم مالیات دریافتی از وسایط نقلیه موتوری را افزایش داده و به 10 میلیارد لیر ترک برساند. طبق آمار در ترکیه حدود 14 میلیون خودرو وجود دارد و دولت این کشور علاوه بر مالیات فروش و مصرف که از خریدار خودرو نو دریافت می‌کند عوارض متعددی به خرید و فروش خودروهای دست دوم نیز می‌بندد. هم‌چنین مالیات‌ها براساس سن و حجم موتور نیز بالا می‌رود به گونه‌ای که یک خودرو دارای موتور با حجم بالا سالانه حدود 10 هزار دلار بایستی مالیات پرداخت کند. البته مالیات‌های گزافی نیز بر خودروهای لوکس و موتورسیکلت‌ها علاوه بر همه این‌ها تعلق می‌گیرد.

خودروسازی در مرخصی اجباری

 صنایع خودروسازی ترکیه که ظاهرا از گرایش خودروسازان به تولید در مناطق ارزان از سویی و مزایای پیوستن به اتحادیه اروپا بیشترین سود را برده و به عنوان الگویی به برخی کشورهای پیرامونی جهان تحمیل می‌شد، ولی بحران کنونی غرب نشان داد که وابستگی شدید این صنایع با بازارهای صادراتی غرب این کشور را به شدت آسیب پذیر ساخته است.

در سال 2005 میلادی ترکیه با تولید ‪ 879 هزار دستگاه خودرو در مقام هفدهمین کشور بزرگ تولیدکننده خودرو در جهان قرار داشت. براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده از سال 2001 دولت ترکیه در نظر داشت در یک دوره هشت ساله تولید انواع خودرو را به دو میلیون دستگاه در سال برساند تا با صدور ‪1،5 میلیون دستگاه خودرو، درآمد ارزی بخش صنایع خودروسازی را به ‪ 25میلیارد دلار در سال برساند. بخش صنایع خودروسازی ترکیه به‌ویژه پس از الحاق گمرکی با اتحادیه اروپا، تمام توجه خود را به صادرات خودرو به اروپا متمرکز کرده است. از این رو صنایع خودروسازی ترکیه، در صدر جدول بخش‌های صادراتی ترکیه قرار دارد. ولی بحران اقتصادی جهان سرمایه‌داری به شدت و به سرعت صنایع خودروسازی این کشور را تهدید کرده و موقعیت اقتصادی دولت را به شکل هولناکی تهدید می‌کند. به گونه‌ای که دولت ترکیه در آغاز سال نو میلادی ناچار به استقراض از صندوق بین المللی پول و منابع مالی جهانی روی آورده است.

سیاست‌های اقتصادی دولت و تحلیل آن در اقتصاد غرب باعث گردیده که صنایع داخلی نتوانند در برابر هجوم صنایع خارجی مقاومت کرده و هر روز صنایع بیشتری ورشکسته می‌شوند. تا پیش از بحران اقتصادی اخیر غرب افت ساخت داخل صنایع خودروسازی از 70 درصد به 50 درصد و رشد شدید واردات خودرو موجبات نگرانی صاحبان صنایع از ورشکستگی و گسترش بیکاری را فراهم آورده بود. در بازار خودرو با این که ترکیه برای تولید 1،5 میلیون خودرو در سال ظرفیت سازی کرده ولی این خودروها عمدتا برای بازارهای کشورهای اتحادیه اروپا به ویژه 5 کشور آلمان، فرانسه، ایتالیا، انگلیس و اسپانیا ساخته می‌شوند و سهمی در بازار داخلی ندارند. بیش از 60 درصد خودروهای بازار داخلی وارداتی هستند.  به دلیل ساختار صنایع ترکیه که بر پایه تولید برای صادرات آن هم با سرمایه و برند کرپوریشن‌های فراملی شکل گرفته است با بروز نخستین علائم بحران در صنایع خودروسازی غرب این صنایع به شدت مورد تهدید قرار گرفتند. به طوری که در ماه‌های پایانی سال 2008 کارگران شرکت‌های خودروسازی در حالی به تعطیلات عید می‌رفتند که امیدی به بازگشت بر سر کار در پایان تعطیلات نداشتند. بنا به اعلام انجمن صنایع خودروسازی ترکیه بازار خودرو در این کشور 54 درصد افت کرده است. هم چنین بنا به برآوردهای انجام شده توسط خودروسازان مستقر در ترکیه، این صنعت امسال با رکود 35 درصدی روبرو خواهد بود. آمارهای منتشر شده تولید و فروش خودرو در ماه‌ دسامبر2008  نسبت به ماه‌ مشابه در سال 2007 نشان دهنده کاهش فروش تا 64 درصد می باشد و رشد تولید خودرو در سال 2008 فقط 4 درصد بوده که مربوط به ماه‌های آغازین و میانی سال گذشته میلادی بوده است. پیش بینی خودروسازها این است که در سال جاری تولید خودرو از 1147 هزار دستگاه سال 2008 به 800 هزار دستگاه سقوط کند. با توجه به صادرات 80 درصدی خودروهای ساخت ترکیه به اتحادیه اروپا این مورد می‌تواند یک فاجعه تمام عیار برای ترکیه به شمار آید. همچنین طبق گزارش‌های موجود صادرات ترکیه در نیمه نخست ماه ژانویه 2009 با کاهش شدید 70 درصدی روبرو شده است. اتحادیه صادر کنندگان خودرو ترکیه میزان صادرات خودرو ترکیه در نیمه نخست ژانویه تا پانزدهم همین ماه را250،8میلیون دلار اعلام کرد در حالی که این رقم برای مدت مشابه در سال گذشته 818،8 میلیون دلار اعلام شده بود. شرکت‌های خودروساز غربی مستقر در ترکیه در نبود اتحادیه‌های قدرتمند کارگری در ترکیه شروع به اخراج یا اجبار کارگران به مرخصی کردند. شرکت «اوباک رنو» یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های خودروسازی با اشاره به افت 55 درصدی بازار خودرو ترکیه یک ماه خطوط تولیدی‌اش را تعطیل کرد و 5500 کارگرش را به مرخصی اجباری فرستاد. کارخانه توفاش نیز با متوقف کردن خط تولید فیات 7 هزار کارگرش را موقتا به خانه‌هایشان فرستاد. کارخانه فورد نیز دو کارخانه خود را پیش از تعطیلات ژانویه تعطیل کرد. آمارهای اعلام شده توسط سازمان‌های ذیربط در ترکیه نشان می‌دهد که بیش از 55 هزار کارگر این بخش شغل خود را از دست داده‌اند.

با توجه به جایگاه بسیار مهم و چشمگیر صنایع خودروسازی و صنایع وابسته و الکترونیکی در صدر جدول اقلام صادراتی ترکیه با سقوط بازار خودرو و مشکلات شدید شرکت‌های فورد و رنو که بخش مهمی از تولید خودرو در ترکیه مربوط به این دو شرکت می‌باشد دولت ترکیه که تا پیش از این هم از کسری شدید بودجه رنج می‌برد به شدت مورد تهدید قرار گرفته و با محقق نشدن ارقام ناشی از صدور محصولات صنعتی به کشورهای غربی وضعیت آینده اقتادی این کشور در ابهام قرار گرفته است.

در همین زمان اخبار منتشر شده توسط سازمان خزانه‌داری ترکیه نشان می‌دهد که ارزش بروات و اوراق قرضه دولتی و اوراق سهام شرکت‌های ترکیه در دست سرمایه گذاران خارجی به میزان 20 میلیارد دلار افت کرده است. همچنین این کشور در آغاز سال نو میلادی از طریق انتشار اوراق قرضه دولتی به بازارهای سرمایه جهان یک میلیارد دلار استقراض کرده و در حال گفتگو با صندوق بین‌المللی  پول برای دریافت وام از این نهاد است.

 منابع:سایت بانک جهانی

      سایت oica

     سایت igeme

انجمن صنایع خودروسازی ترکیه

اتحادیه صادر کنندگان ترکیه Uludag