رابطه کواکرها و عدم سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران
بحران در کشور و
بحران در صنعت نفت و گاز کشور 1- سرمایه گذاری 400 میلیارد دلاری عربستان در صنعت نفت و گاز این کشور 2- سرمایه گذاری
70 میلیارد دلاری قطر در پارس جنوبی 3- سرمایه گذاری 12 میلیاردی ایران در صنعت نفت و گاز 4- کاهش شمار کارگران شاغل در میدان گاز پارس جنوبی
(عسلویه) از ۶۰ هزار به ۸ هزار نفر 5- برنامه مبسوط وزیر نفت برای جذب سرمایه‌های سرگردان ایرانیان خارج از کشور
1- سرمایه گذاری 400 میلیارد دلاری عربستان در صنعت نفت و گاز این کشور
بر پایه گزارش بیزینس اینتلیجنس، عربستان سعودی در چند سال آینده بیش از 400 میلیارد دلار در بخش صنایع نفت و گاز سرمایه گذاری خواهد کرد. عربستان قصد دارد به منظور پاسخگویی به افزایش تقاضای جهانی گاز، سرمایه‌گذاری کلانی برای استحصال ذخایر گازی این کشور که 230 تریلیون فوت مکعب برآورد شده است، انجام دهد.
2-سرمایه گذاری 70 میلیارد دلاری قطر در پارس جنوبی
با اختصاص مبلغ 70 میلیارد دلار برای سرمایه گذاری در گنبد شمالی (پارس جنوبی) طی سه سال آینده، میزان سرمایه گذاری سالانه قطر نسبت به ایران در این میدان به بیش از دو برابر می‌رسد. در ایران میزان سرمایه گذاری در پارس جنوبی برای سال آینده 10 میلیارد دلار اعلام شده است. با توجه به متوسط سالانه 23 میلیارد دلار سرمایه گذاری قطر در پارس جنوبی برای سه سال آینده، سرمایه گذاری ایران در این میدان کمتر از یک دوم قطر است. در حالی که قطر برنامه سرمایه گذاری خود را تا سه سال آینده مشخص کرده است در ایران پرداخت اعتبار 10 میلیارد دلاری سال آینده با توجه به کاهش بهای نفت در هاله ای از ابهام قرار دارد. (روزنامه سرمایه اسفند 87)
3-سرمایه گذاری 12 میلیاردی ایران در صنعت نفت و گاز
به تازگی یک عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به ایلنا گفته است: بر اساس گزارشی که وزیر نفت به کمیسیون انرژی ارائه داده است 3 سناریو برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت طراحی شده است که در سناریوی اول ایران به سالانه 25 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز در هر سال نیاز دارد. اگر این سناریو به نتیجه نرسد و ایران نتواند 25 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز انجام دهد مجبوریم سناریوی دوم را جایگزین کنیم. در این سناریو پیش بینی شده است که در سال 19 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام دهیم. او گفت در سناریوی سوم نیز سرمایه‌گذاری 12 میلیارد دلاری پیش‌بینی شده است. این عضو کمیسیون انرژی گفت: اگر قصد ما تحقق اهداف پیش‌بینی شده در برنامه چشم‌انداز باشد باید سالی 50 میلیارد دلار در سال انجام دهیم.البته محاسبات و آمارها نشان میدهد نیاز صنعت نفت به سرمایه‌گذاری معادل 25 میلیارد دلار در سال حداقل نیازی است که در این صنعت وجود دارد چرا که اگر به این حجم سرمایه‌گذاری می‌کنیم تازه می‌توانیم وضع موجود را حفظ کنیم.
4- به گفته دبیر اجرایی خانه کارگر بوشهر، ظرف ۴ سال گذشته شمار کارگران شاغل در میدان گاز پارس جنوبی (عسلویه) از ۶۰ هزار به ۸ هزار نفر کاهش یافته است.
5- عضو کمیسیون مجلس: وزیر نفت اعلام کرده است که برنامه مبسوطی برای جذب سرمایه‌های سرگردان دارند و قصد دارند با تدوین برنامه‌ای از شرایطی برای سرمایه‌گذاری ایرانیان خارج از کشور فراهم کنند.
آمارها نشان میدهد که نه تنها بر اساس سند چشم انداز سالانه 50 میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز ایران سرمایه گذاری نشده است بلکه از مجموع 121 میلیارد دلاری که طبق برنامه چهارم توسعه می بایستی در صنعت نفت و گاز ایران سرمایه گذاری انجام می شد تا سال 1386 کلا 5/13 میلیارد دلار سرمایه گذاری انجام شده است. لاز م به ذکر است آمار مشخصی در باره سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز در سال 87 منتشر نشده است ولی به نظر نمی رسد دولت آقای احمدی نژاد که در سه سال 84-85 و 86 و در اوج افزایش بهای نفت فقط حدود 11 در صد سرمایه گذاری را جذب کرده است، توانسته باشد در سال 87 و 88 مابقی یعنی 89 درصد سرمایه گذاری لازم را انجام داده باشد. آن چه که مشخص است عمده سرمایه گذاری در توسعه و بهره‌برداری از صنعت نفت و گاز ایران در سال های گذشته توسط شرکت‌های خارجی انجام شده است.
رکود شدید در صنعت نفت و گاز ایران به تدریج آثار خود را با کاهش تولید و مشکلات در سر راه بهره برداری از چاه های قدیمی نشان میدهد. این مشکلات باعث شده است که موضع ایران در اوپک به پایین ترین درجه خود تنزل کند. به گونه ای که دیگر دست یابی به سمت دبیرکلی برای ایران به رویا تبدیل شده است. مشکلات پیش آمده به طور مشخص دو دلیل عمده دارد.
الف) تحریم
ب) سوء مدیریت
علیرغم گفته های آقای احمدی نژاد شرکت های بزرگی از جمله توتال، شل، بریتیش پترولیوم، گاز پروم، انی، اینپکس ژاپن و "استات اویل" نروژ و چند شرکت بزرگ و کوچک دیگر در دوران تصدی ایشان و سیاست‌های خارجی تنش‌زا و ستیزه جویانه ایشان به علت تحریم‌های جهانی علیه ایران از پروژه های نفتی و گاز ایران خارج شده و رکت‌های وابسته به سپاه و بسیج که بدون مناقصه به پروژه‌های نان و آب دار نفت و گاز رسیه‌اند نیز نتوانستند گره از کار دولت بگشایند. از سوی دیگر سرمایه گذاران چینی و هندی و مالزیایی نیز نتوانسته یا نخواسته‌اند جای این شرکت‌ها را پر کنند. این گونه سیاست ها باعث رکود شدید در فعالیت های عمرانی و اکتشافی نفت و گاز ایران شده است. به گونه‌ای که سردار رستم قاسمی، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء، یکی از شرکت‌های بزرگ وابسته به سپاه پاسداران، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفت که بر اساس برنامه باید در شرایط فعلی حدود ۱۰ هزار نفر به صورت روزانه در فازهای ۱۵ و ۱۶ مشغول به کار باشند، ولی مشکلات مالی به رکود کار انجامیده و تعداد این شاغلین هم به ۴ هزار نفر کاهش یافته است. البته مشکل تنها از کمبود سرمایه‌گذاری نیست که آن گونه که ویز نفت می گوید با استفاده از سرمایه‌های سرگردان بتوان آن را حل کرد. بلکه مشکل دیگر در صنعت نفت و گاز عدم دسترسی به تکنولوژی و فناوری نوین است که عمدتا در اختیار چند شرکت بزرگ است. مثل تبدیل گاز به سوخت مایع که تنها در اختیار شرکت های آمریکایی قرار دارد.
ب) سوء مدیریت دولت. در حال حاضر سوای عدم رغبت سرمایه‌گذاران در صنعت نفت و گاز ایران مسئله سوء مدیرت دولت است. برای مثال سرنوشت قرارداد خرید گاز ایران توسط شرکت کرسنت قطر، سوئیس و همچنین پاکستان نه به دلیل تحریم ( زیرا هیچ یک از این سه کشور بحثی در باره تحریم نکرده‌اند) بلکه بی برنامه گی و سوء مدیرت مدیران دولتی هنوز اتفاق نیفتاده است. این را اضافه کنید به قیمت پیشنهادی فروش گاز ایران به پاکستان ( که به گفته نژاد حسینیان کمتر از 60 درصد قیمت واقعی فروش گاز است) و بذل و بخشش های دیگر و همچنین بهای فروش گاز ایران به ترکیه و خرید گاز ایران از ترکمنستان.
سخن آخر : اما مهم‌ترین عامل دست کم در تجارت اطمینان و راستگویی است. در باره این که اقتصاد ایران به ویژه در چند سال اخیر تا چه اندازه از دروغ و ریا و عدم اطمینان رنج برده و آسیب دیده است در پست بعدی صحبت خواهم کرد. و درباره کواکرها توضیح خواهم داد.
