اقتصاد دانش بنیان روح توسعه است

 http://vaghayedaily.ir/fa/News/61173

گفتگو با روح اله ابوجعفر، عضو پژوهشکده مطالعات فناوری 

خواهش می‌کنم توضیح کوتاهی درباره تأسیس پژوهشکده و هدف‌های آن برای خوانندگان بدهید  و سپس بفرمایید چرا اقتصاد دانش‌بنیان؟ مگر بقیه اقتصادها بر پایه دانش نیستند؟ 

ضرورتی که از حدود 30 سال پیش شکل گرفت، این بود که ما یک فاصله تکنولوژیک با کشورهای پیشرفته داریم و یکی از هدف‌های برنامه‌های توسعه، چه پیش از انقلاب و چه پس از آن، پرکردن این شکاف بوده است. پیش از انقلاب، صنعت الکترونیک و خودرو را اولویت رسیدن به تکنولوژی فرض کردیم و پس از انقلاب، راه‌های دیگری را مانند صنایع سنگین در اولویت قرار دادیم اما یک مسئله جدی فناوری، فهم آن است؛ به این معنی که در برهه‌ای فناوری را به شکل کارخانه می‌دیدیم؛ به‌عبارت دیگر، اگر کشوری کارخانه‌های بیشتری داشت یعنی دارای تکنولوژی بود. حتی در برهه‌ای محصول به معنی فناوری بوده و اگر هواپیماهای پیشرفته‌تری داشتیم، خیال می‌کردیم فناوری بالاتری داریم. این مسئله ما را به نگاه‌کردن به فناوری در ابعاد مختلف آن واداشت. وقتی‌که نیات توسعه با مشکلات جدی روبه‌رو شد و آن شکاف فناوری را نتوانستیم پر کنیم، به‌سراغ ادبیات و سیاست‌گذاری علم و فناوری رفتیم. مدیریت تکنولوژی وجود داشت و تعدادی از فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها که در خارج از کشور تحصیل می‌کردند، به کشور برگشته بودند، تعاملاتی نیز با نهادهای بین‌المللی داشتیم و اینها برنامه چهارم توسعه با عنوان برنامه اقتصاد دانایی‌محور را به‌وجود آورد. هدف این بود که به سمت دانش‌بنیان کردن یا همان دانایی‌محور شدن اقتصاد برویم. از همان موقع، ترم این حوزه پررنگ شد. اتفاق دیگری که افتاد نقشه جامع بود که به ما نشان داد در کشور، ضعفی جدی در فهم این مسئله وجود دارد. اینها باعث شد که پی برده شود که کشور به نهاد پژوهشی‌ای نیاز دارد که فناوری را از زاویه علوم انسانی ببیند. خوب می‌دانیم که این فناوری فقط بعد فنی نداشته بلکه بعد اقتصادی، مدیریتی و جامعه‌شناسی و حتی بعد فلسفی هم دارد. پژوهشکده با این هدف شکل گرفت و ما سعی داریم که از ابعاد مختلف بین‌رشته‌ای به مسئله فناوری نگاه کنیم، ضمن اینکه دغدغه ما، پیشرفت کشور است؛ ازاین‌رو، صرف فناوری اگر نتواند ثروت خلق کرده و به حل مسائل و نیازهای کشور کمک کند، ارزش ذاتی ندارد ولی اینکه چگونه این اتفاق بیفتد، یکی از مسائل است. از سویی چون موضوع موردنظر بین‌بخشی یا فرابخشی بود، به این معنی که باید هم به حوزه صنعت و کشاورزی و هم تولید و خدمات بپردازد، پژوهشکده مطالعات فناوری در نهاد ریاست‌جمهوری شکل گرفت.